ហេតុអ្វីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាមិនអាចដូចអាមេរិកបាន?

"ជយោសេរីភាព ជយោលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ! កម្ពុជាត្រូវការសេរីភាព និងយុត្តិធម៌!"

ក្នុងរយៈកាលកន្លងទៅនេះ កំឡុងពេល និងបន្ទាប់ពីក្រោយការបោះឆ្នោត ខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា មានប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនបានដង្ហើយទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដោយប្រៀបធៀបប្រទេស

កម្ពុជាទៅនឹងប្រទេសដ៏ទៃ  ​ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក។   ដូច្នេះសំនួរជាច្រើនបានចោទឡើងថា

តើអ្វីទៅជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ? តើប្រជាជនកម្ពុជាអាចសម្រេចវាបានមួយពព្រិចភ្នែកដោយមិន

ធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវប្រពីណៃរបស់ខ្លូនដែរ ឬទេ?

ប្រជាធិបតេយ្យគឺជារបបមូយគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលកើតចេញពីការបោះឆ្នោត ដែលចូលរូម

ដោយស្មើភាពគ្នាពីប្រជាជនគ្រប់រូប។ ប្រជាជនមានសិទ្ធសេរីភាព ក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់

ដោយសេរី​និងទទួលបានយុត្តិធម៌ស្មើគ្នាស្របតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលបានចែង។

ត្រង់ចំណុចនេះ យើងអាចសួរខ្លូនឯងថាតើប្រទេសណាខ្លះដែលអាចសម្រេចបានទាំងស្រុងក្នុងការ

អនុវត្តនិយមន័យនេះ?   ជាការពិតណាស់ពុំទាន់មានប្រទេសណាមួយដែលអាចសម្រេចបាន

ទាំងស្រុងក្នុងអនុវត្តវានោះទេ។

ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង               រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកដែលប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនគិតថាជាឋានសួគ៌

នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះ ថ្មីៗនេះ​ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋមានការខឹងសម្បារយ៉ាងខ្លាំង។ ដោយ

ពួកគេលួចតាមដានព័ត៌មានរបស់ប្រជាជននូវលើពិភពលោកតាមរយៈស៊ើបអង្កេតព័ត៌មានដែល

យើងកំពុងប្រើរាល់ថ្ងៃ ដើម្បីអត្ថប្រយោជន៍របស់ខ្លួន។ វាប្រឆាំងទៅនឹងសិទ្ធិឯកជនភាពដែលបុគ្គល

គ្រប់រូបមានសិទ្ធិក្នុងការរក្សាទុកជាលក្ខណៈបុគ្គលពី អ្នកដ៏ទៃ។

តែយើងក៏ត្រូវទទួលស្គាល់ផងដែរថាប្រទេសនីមួយៗអាចអនុវត្តវាបានក្នុងកម្រិតខុសគ្នា។ ប្រទេស

លោកខាងលិចអាចអនុវត្តបានប្រសើរជាងប្រទេសនៅអាស៊ី និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍជាច្រើន

ព្រោះកម្រិតនៅការយល់ដឹងប្រជាជននៅតំបន់នោះមានកម្រិតខ្ពស់ ហើយម្យ៉ាងវិញទៀតវាក៏ស្រប

ទៅតាមរបត់សង្គមរបស់ពួកគេដែរ។ សង្គមរបស់គេបានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូររាប់សតវត្ស៍មកហើយ 

ដែលកាលពីមុននោះពួកគេក៏ធ្លាប់ជួបបញ្ហាដូចប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដ៏ទៃ

ទៀតដែរ។

ដោយឡែកងាកមកប្រទេសកម្ពុជាវិញយើងត្រូវសួរថាតើយើងអាចអនុវត្តបានកម្រិតណា?យើងអាចបញ្ចេញមតិយោបល់ ចូលរូមបាតុកម្ម និងធ្វើការសម្រេចចិត្តផ្សេងៗបានកម្រិតណា? 

ត្រង់ចំណុចនេះ យើងត្រូវយល់ថា រចនាសម្ព័ន្ធ និងប្រព័ន្ធនៃការដឹកនាំប្រទេសដូចជាប្រពៃណី

គ្រួសារដែលយើងរស់នៅដូច្នេះដែរ។ កូនៗត្រូវស្តាប់បង្គាប់ឪពុកម្តាយ ត្រូវចេះគោរពតាមការទូន្មាន

នូវអ្វីដែលពួកគាត់បានណែនាំមិនត្រួវតមាត់ច្រើនបើទោះបីជាមានការលើសលួសក៏ដោយ

ព្រោះវាបង្ហាញពីការចេះគោរព។ ប្រជាជនខ្មែរឲ្យតម្លៃលើចំណុចនេះយ៉ាងខ្លាំង។ បើប្រៀបធៀបទៅ

នឹងគ្រូសារនៅអាមេរិកវិញគឺកូនៗមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់ នៅពេលដែល

គេចូលសិក្សាមហាវិទ្យាល័យភាគច្រើនពួកគេរស់នៅដាច់ដោយឡែកពីឪពុកម្តាយ និងអាចសម្រេច

ចិត្តជ្រើសរើសជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្លួនបានដោយសេរី។

តាមចំណុចដែលបានលើកឡើងខាងលើ យើងអាចឃើញច្បាស់ថារបៀបនៃការគ្រប់គ្រងគ្រួសារ

នៃប្រទេសទាំងពីរមានភាពខុសគ្នាឆ្ងាយ។ ហើយប្រទេសនីមួយៗឲ្យតម្លៃវិជ្ជមានទៅលើការ
គ្រប់គ្រងគ្រួសាររៀងៗខ្លួន។ ត្រង់ចំណុចខ្ញុំចង់មានន័យថា បើចង់បានប្រជាធិបតេយ្យថ្នាក់ជាតិដូច
ប្រទេសដ៏ទៃ ហើយត្រូវកែទម្រង់នូវការបញ្ចេញមតិយោបល់កម្រិតគ្រួសារជាមុនសិន។ តើយើងម្នាក់ៗអាចទទួលបានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថ្នាក់ជាតិដូចលោកខាងលិចដូចម្តេច បើរចនាសម្ព័ន្ធគ្រួសារប្រទេសកម្ពុជានៅតែបែបនេះ? ប្រជាជនភាគច្រើនឲ្យតម្លៃយ៉ាងខ្លាំងទៅលើចំណុចនេះ។ តើកម្ពុជាអាចបោះបង់ចោលប្រពៃណីរបស់ខ្លួនធ្វើតាមអ្វីដែលអាមេរិកធ្វើដែរឬទេ?

កំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធគ្រួសារ និងសង្គមអាចធ្វើឡើងទៅបានស្របតាមការយល់ដឹងរបស់

ប្រជាជន។ នៅពេលដែលប្រជាជនម្នាក់ៗយល់ដឹង និងឲ្យតម្លៃលើការសម្រេចចិត្តអ្នកដ៏ទៃ សេរីភាពសម្រាប់បុគ្គលម្នាក់ក៏រីកលូតលាស់តាមនោះដែរ។ តែអ្វីៗទាំងអស់គឺត្រូវការ ពេលវេលា

ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការពេលវេលាដើម្បីសម្រេចចំណុចនេះបាន មានន័យថានៅពេលដែលក្មេងៗ

ជំនាន់ក្រោយធំឡើង ពួកគេនឹងចាប់យកអ្វីដែលខុសប្លែកពីមនុស្សជំនាន់មុន ដូច្នេះសម័យកាល

និងនិយមន័យនៃសេរី និងលទ្ធិប្រជាធិប្យតេយ្យក៏ផ្លាស់ប្តូរទៅតាមនោះដែរ។

សរុបសេចក្តីមក ខ្ញុំចង់លើកឡើងថាប្រទេសនីមួយៗឲ្យតម្លៃទៅលើប្រព័ន្ធដឹកនាំ និងប្រពៃណី

រៀងៗខ្លួន។ ហើយចំណុចទាំងនេះក៏នឹងផ្លាស់ប្តូរទៅតាមសម័យកាល ស្របតាមការយល់ឃើញ

របស់មនុស្សពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ ដោយផ្អែកលើកម្រិតអប់រំ ការឲ្យតម្លៃ និងនិន្នាការរបស់

ពួកគេ។ ទាំងអស់នេះត្រូវការពេលវេលា ហើយវាពិបាកក្នុងការប្រៀបធៀបប្រទេសមួយទៅនឹង

ប្រទេសមួយទៀត ពីព្រោះថាការឲ្យតម្លៃ និងការយល់ឃើញរបស់មនុស្សផ្សេងគ្នា។ ហើយបើ

ប្រទេសកម្ពុជាចង់បានអ្វីដូចលោកខាងលិចកំពុងតែធ្វើក្នុងរយៈពេលខ្លី កម្ពុជាត្រូវហ៊ានលះបង់

អ្វីដែលខ្លូនគិតថាជាប្រពៃណីរបស់ខ្លូន។ ល្អ ឬអាក្រក់វាអាស្រ័យទៅលើអ្វីដែលយើងយល់ឃើញ។